آلودگی آب زمانی اتفاق می‌افتد که یک منبع آبی معمولاً توسط مواد شیمیایی یا میکروارگانیسم‌ها آلوده شود. این مواد می‌توانند آب را برای مصرف انسان و حتی در محیط زیست آلوده کنند. آب یک منبع ضروری برای حیات تمام موجودات روی زمین و حتی بقای خود زمین است. اگر منبع آب با یکی از موادی که نام بردیم و دیگر مواد آلوده کننده آب آشامیدنی آلوده شود، می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی در انسان مانند سرطان یا بیماری‌های قلبی عروقی شود.
این مقاله به بررسی علل آلودگی آب، چگونگی تأثیر آن بر سلامت انسان و اقداماتی که مردم می‌توانند برای جلوگیری از آن انجام دهند، پرداخته است.
آلودگی آب
آب یک منبع طبیعی است که همه موجودات زنده به آن نیاز دارند. آب سالم و پاک علاوه بر مصرف خوراکی، در تولید و برای توسعه اجتماعی و اقتصادی نیز استفاده می‌شود. اما با این حال، طبق گزارش سازمان ملل متحد (UN)، 2.2 میلیارد نفر به خدمات آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند. سازمان ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت (WHO)، آمار زیر را در مورد آلودگی آب فهرست کرده‌اند:
- بیش از نیمی از جمعیت جهان از خدمات بهداشتی ایمن برخوردار نیستند.
- حدود 2 میلیارد نفر در کشورهایی زندگی می‌کنند که سطح آلودگی آب در آنها بالا است، یعنی میزان آب آشامیدنی سالم موجود در این کشورها، کمتر از مقدار مورد نیاز مردم است.
- کارشناسان تخمین می‌زنند که تا سال 2025، نیمی از جمعیت جهان در محیطی با آلودگی آب زندگی خواهند کرد.
- حدود 785 میلیون نفر از خدمات اولیه آب آشامیدنی برخوردار نیستند.
- از سال 1990، آلودگی آب تقریباً در تمام رودخانه‌های آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا بدتر شده است.
منابع آلودگی آب
آب به عنوان مایعی حلال شناخته می‌شود. این توانایی در آب باعث می‌شود که خیلی سریع با دیگر مواد ترکیب شود و آنها را در خود حل کند. در زیر تنها برخی از راه‌های متعددی که باعث آلودگی آب می‌شوند را بیان می‌کنیم:
فاضلاب و پساب
آب پس از استفاده تبدیل به فاضلاب می‌شود. فاضلاب می‌تواند خانگی باشد، مانند مایعی که از توالت، سینک، یا دوش به بیرون از خانه راه پیدا می‌کند، یا از مصارف تجاری، کشاورزی یا صنعتی به وجود آید. فاضلاب همچنین به آب بارانی نیز گفته می‌شود که روغن، نفت، نمک جاده، زباله‌ها یا مواد شیمیایی را از زمین به آبراهه‌ها هدایت می‌کند.
سازمان ملل تخمین می‌زند که 80 درصد آب فاضلاب بدون تصفیه یا پاکسازی، دوباره به اکوسیستم باز می‌گردد. در سال 2017، سازمان ملل دریافت که 2 میلیارد نفر در سراسر جهان به امکاناتی مانند توالت دسترسی ندارند. این سازمان همچنین کشف کرد که 673 میلیون نفر به طور آشکار در خارج از خانه مدفوع می‌کنند.
کشاورزی
صنعت کشاورزی یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آب شیرین است. در آمریکا، حدود 80 درصد از آب مصرفی به کشاورزی اختصاص داده می‌شود. کشاورزی همچنین منبع اصلی آلودگی در رودخانه‌ها و نهرها به شمار می‌آید. یکی از راه‌هایی که کشاورزی باعث آلودگی آب می‌شود، از طریق آب باران است. هنگام بارندگی، آلاینده‌هایی مانند کودها، فضولات حیوانی و آفت‌کش‌ها از مزارع وارد آبراهه‌ها می‌شوند و آب را آلوده می‌کنند.
آلاینده‌های حاصل از کشاورزی معمولاً حاوی مقادیر زیادی فسفر و نیتروژن هستند که باعث رشد جلبک در آب می‌شوند. این جلبک‌ها سمومی تولید می‌کنند که ماهی‌ها، پرندگان دریایی و پستانداران دریایی را می‌کشند و همچنین به انسان نیز آسیب می‌رسانند.
علاوه بر این، هنگامی که این جلبک‌ها از بین می‌روند، باکتری‌های تولید شده در هنگام تجزیه جلبک‌ها از اکسیژن موجود در آب استفاده می‌کنند. این کمبود اکسیژن باعث می‌شود که عملا آب به مایعی بی‌ارزش تبدیل شود که همین موضوع باعث مرگ ماهی‌ها می‌شود. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) تخمین می‌زند که تقریباً 245000 کیلومتر مربع جهان دارای چنین آبی است.
پلاستیک و زباله از منابع آلودگی آب
تقریباً ما سالانه 1.4 میلیارد تن زباله تولید می‌کنیم. 10 درصد از این ضایعات را پلاستیک تشکیل می‌دهد. به دلیل محبوبیت استفاده بیش از حد از پلاستیک در این سال‌ها، کارشناسان تخمین می‌زنند که سالانه 4.8 تا 12.7 میلیون تن زباله وارد اقیانوس‌ها شود.
پلاستیک و زباله به طرق مختلف وارد آب می‌شوند:
- خالی شدن زباله از روی کشتی‌ها
- زباله‌هایی که از محل‌های دفن زباله به اقیانوس راه پیدا می‌کنند
- بسته‌های مواد غذایی و دیگر زباله‌هایی که مردم داخل دریاها و در کنار ساحل می‌ریزند
پلاستیک‌ها و انواع زباله در آب‌ها، هم می‌توانند برای انسان و هم برای موجودات آبزی بسیار خطرناک باشند. ماهی‌های دریا ممکن است زباله را با غذا اشتباه بگیرند، آن را بخورند و در نهایت بمیرند.
پلاستیک‌های موجود در آب تجزیه نیز می‌شوند و از این تجزیه میکروپلاستیک‌ها به وجود می‌آیند. میکروپلاستیک‌ها قطعات کوچک پلاستیکی هستند که اندازه آنها کمتر از 5 میلی‌متر است. ماهی‌ها ممکن است این میکروپلاستیک‌ها را بخورند و بعد انسان‌ها هستند که ماهی را می‌خورند و چرخه وارد شدن میکروپلاستیک‌ها به بدن انسان و ماهی به این ترتیب ادامه پیدا می‌کند.
سازمان ملل اعلام کرده است که زباله‌های پلاستیکی در اقیانوس‌ها سالانه باعث مرگ بیش از یک میلیون پرنده دریایی می‌شود. زباله‌های پلاستیکی همچنین مسئول مرگ بیش از 100000 پستاندار دریایی در سال هستند.
نفت
آلودگی نفتی زمانی رخ می‌دهد که تانکرهای نفتی محموله خود را داخل آب‌ها بریزند. با این حال، نفت همچنین می‌تواند از طریق کارخانه‌ها، مزارع و شهرها و همچنین از طریق صنعت کشتیرانی وارد دریا شود.
زباله رادیواکتیو در منابع آلودگی آب
زباله‌های رادیواکتیو می‌توانند هزاران سال در محیط زیست باقی بمانند و ایمنی موجودات مختلف را با مشکل مواجه کنند. اگر زباله‌های رادیواکتیو به طور نادرست دفع شوند، می‌توانند وارد آب شوند و آب را برای انسان، حیات موجودات دریایی و محیط زیست خطرناک کنند.
فراکینگ
فراکینگ فرآیند استخراج نفت یا گاز طبیعی از سنگ است. در این تکنیک از مقادیر زیادی آب و مواد شیمیایی در فشار بالا برای شکستن سنگ استفاده می‌شود. مایع ایجاد شده توسط فراکینگ حاوی آلاینده‌هایی است که می‌تواند منابع آب زیرزمینی را آلوده کند.
آلودگی آب و سلامت انسان
در ادامه برخی از اثرات منفی‌ای که آلودگی آب می‌تواند به طور مستقیم بر سلامت انسان بگذارد را بیان خواهیم کرد:
خوردن میکروپلاستیک
افراد می‌توانند میکروپلاستیک‌ها را از طریق آب آشامیدنی یا از طریق خوردن غذاهای دریایی آلوده، وارد بدن خود کنند. در خلیج توکیو در سال 2016، دانشمندان 64 ماهی آنچوی را برای مصرف میکروپلاستیک مورد بررسی قرار دادند – 77٪ آنها دارای میکروپلاستیک در سیستم گوارشی خود بودند. (منبع)
مردم همچنین آنها را در نمک و سایر مواد غذایی کشف کرده‌اند. مطالعات نشان می‌دهند که میکروپلاستیک‌ها ممکن است باعث استرس اکسیداتیو، واکنش‌های التهابی و اختلالات متابولیک در انسان شوند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تایید این اثرات مورد نیاز است.
مصرف آب آلوده به فاضلاب
WHO خاطر نشان می‌کند که در سراسر جهان، حدود 2 میلیارد نفر از مردم جهان از منبع آب آشامیدنی دارای آلاینده‌های مدفوع استفاده می‌کنند. این آب آلوده می‌تواند حاوی باکتری‌های عامل بیماری‌هایی مانند اسهال، وبا، اسهال خونی، تیفوئید، هپاتیت A و فلج اطفال باشد.
طبق گزارش سازمان ملل، سالانه حدود 297000 کودک زیر پنج سال به دلیل بیماری‌های مرتبط با بهداشت نامناسب یا آب آشامیدنی ناسالم جان خود را از دست می‌دهند.
آب آشامیدنی حاوی ضایعات شیمیایی
آلاینده‌های شیمیایی آب مانند آفت‌کش‌ها، کودها و فلزات سنگین در صورت خورده شدن می‌توانند مشکلات جدی برای سلامتی به وجود آورند.
در سال 2014، ساکنان فلینت، میشیگان، به دلیل آزمایشات مختلف و تصفیه ناکافی منابع آب خود، آلودگی آب را تجربه کردند. آب آلوده باعث جوش‌های پوستی، ریزش مو و خارش پوست شد. میزان سرب در جریان خون کودکانی که از آن آب می‌نوشیدند نیز، دو برابر شد.
در صورت مصرف سموم شیمیایی در آب در معرض بیماری‌ها و خطرات زیر خواهید بود:
- سرطان
- اختلال هورمونی
- تغییر عملکرد مغز
- آسیب به سیستم ایمنی و تولید مثل
- مشکلات قلبی عروقی و کلیوی
شنا در آب آلوده نیز می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- جوش‌های پوستی
- التهاب ملتحمه
- عفونت‌های تنفسی
- هپاتیت
مبارزه با آلودگی آب
فردی که مایل به کاهش آلودگی آب است می‌تواند از طریق موارد زیر به این موضوع کمک کند:
- کاهش استفاده از پلاستیک و بازیافت پلاستیک در صورت امکان
- دفع صحیح مواد شیمیایی خانگی
- تعمیر و نگهداری وسیله نقلیه خود و جلوگیری از نشت مواد مضر از خودرو
- پرهیز از استفاده از آفت‌کش‌ها
- تمیز کردن زباله سگ‌ها
- انتخاب‌های پایدار در مورد غذا و نوشیدنی
- وگان یا گیاهخوار شدن
البته که هر شخصی باید در حد توان خود برای کاهش این آلودگی‌ها تلاش کند، اما اگر با این اوصاف آلودگی‌ها در آب باقی ماند، می‌توانید برای خانه خود دستگاه تصفیه آب خانگی تهیه کنید و از وجود آن برای سالم کردن‌آب مصرفی خانه خود استفاده کنید.
برای این کار سراغ خرید بهترین تصفیه آب خانگی موجود در بازار بروید تا بتوانید میزان آلودگی را به حداقل برسایند.
نتیجه گیری
آلودگی آب یک مسئله جدی زیست محیطی است که می‌تواند توسط بسیاری از آلاینده‌ها به وجود آید. سلامت انسان می‌تواند با مصرف آب و یا شستشوی بدن با آب آلوده به خطر بیفتد. راه‌های مختلفی برای کمک به کاهش آلودگی آب وجود دارد. اگر عوارض شدیدی در مورد مصرف و استفاده از آب آلوده در خود مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید آن را در سریع‌ترین زمان ممکن درمان کنید.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)